Represje rosyjskie w 1915 roku w Powiecie Warszawskim

Po wybuchu I wojny światowej wówczas zwanej Wielką Wojną część obywateli państw, z którymi Rosja była w stanie wojny, została wywieziona wgłąb Cesarstwa. Z opowieści rodzinnych wiem, że dotknęło to synów Sandora Duma de Vajda Hunyad – Aleksandra (z żoną i córką) oraz Alfreda. Trafili najpierw na Pawiak, potem do Saratowa nad Wołgą. Po roku zmagań, gdy okazało się, że wojna nie będzie taką szybką i łatwą przeprawą, Car zdecydował o wywłaszczeniu poddanych austriackich, węgierskich, niemieckich i tureckich. O ile wywiezienie wgłąb Cesarstwa młodych zdrowych obywateli nieprzyjacielskich mocarstw, można zrozumieć, to wywłaszczenia były zwykłymi represjami. Represje rosyjskie nie trwały zbyt długo i nie jestem pewien czy wszystkie doszły do skutku — Warszawa została zajęta przez wojska niemieckie 5 sierpnia 1915 roku.

Z informacji podanej przez Kurjer Warszawski 31 maja 1915 (R. 95, 1915, nr 148) możemy się dowiedzieć których obywateli z terenów powiatu warszawskiego dotknęły uchwalone już w lutym 1915 roku represje rosyjskie, a tym samym, które rodziny zachowały obywatelstwo krajów, z których pochodziły. Okazuje się, że niektórzy nawet po 100 latach od przybycia na tereny Królestwa Polskiego posiadali obywatelstwo przodków.

Represje rosyjskie dotknęły takich poddanych państw nieprzyjacielskich jak: małżonkowie August i Aleksandra Heryk (Młociny), Jadwiga hr. Potulicka (Pruszków) oraz Aloizy Siedlak, Józef Jankowicz, Czesław Pochopień (Jabłonna).

Firmy

Zajęto również grunty firm utworzonych na podstawie praw austriackich, węgierskich i niemieckich:
Berlińskie Towarzystwo przedsiębiorstw elektrycznych (Józefów).
Dessauskie Towarzystwo zakładów gazowych (Czyste).
Tow. akc. Gerlach i Pulst (Wola).
Tow. akc. „Lilpop, Rau i Lewenstein” (Wola),
Tow. akc. „Wola” (Wola).
Tow. akc. „Żelatyna” (Winnica).
Tow. akc. „Kawęczyńskie zakłady cegielniane Grancowa” (Kawęczyn).
Tow. akc. dachówek, którego przedstawicielem jest Edmund Janguer (Miłosna).

Stowarzyszenia

Represje dotknęły także stowarzyszeń ewangelików, jeżeli były zakładane przez osoby z obywatelstwem państw centralnych lub ich przodkowie pochodzili stamtąd:
Towarzystwo szkoły ewangelickiej „Kantorat” (Białołęka).
Stowarzyszenie gminne wsi Kopa Zawadowska,
Osada szkolna i kantoratu (Skierdy),
Pastwisko zboru wsi Kępa Nikolska.
Kantorat zboru wsi Kępa Nikolska.
Kantorat Łomiankowski (Łomianki).
Kantorat we wsi Kępa Kełpińska.
Kantorat we wsi Staro-Świeżna.
Szkoła ewangelicka we wsi Staro-Iwiczna.
Ewangelickie stowarzyszenie szkolne (Juljanów),
Stowarzyszenie ewangelickie (Kazuń Niemiecki),
Stowarzyszenie ewangelickie (Dziekanów).
Zbory wiejskie „Kantorat” w Kępie Tarchomińskiej
Michałowie (gm. Jabłonna), Szamocinie, Rajszewie, Julianowie.
Kolegium warszawskiej parafii ewangelicko-augsburskiej w Żbikówku,

Represje wobec osób prywatnych

Najciekawszy jednak jest spis prywatnych właścicieli nieruchomości. Jak widać, wywłaszczenia spotykały także spadkobierców — rodzina miała odpowiadać za obywatelstwo swoich przodków:

Gmina Blizne

Oskar Saenger
Anin – Robert Weiss
Antoninów – Rozalia Tonn
Gołąbki – Adam Jung, Gustaw Gerlach, Karolina Marks, Elżbieta Elsner
Jawczyce – Michał Szajer, Gotfryd Gerber, Wilhelm Gerber
Żwir – Wilhelm Neuman, Julianna Rajs

Gmina Wilanów

Kępa Nadwiślańska – Michał Witt, Chrystjan Kerner
Pyry – Jakób Grossman

Gmina Zagoźdż

Juljanów – Edward Bodzikowski, Ludwik i Edward Blokowio, Krystian i Ewald Wolframowie, Johan Czułkowski, Ludwik Izbrecht, Jerzy Beyer, Dawid Zach. Marcin Tober, Marcin Kohn
Falenica – Piotr Weiss, Piotr Prochnau, Gotlib Kolm, Gotlib Cymensket, Jakób Tober, Jerzy Witt, Wilibald Keier, Fryderyk Kletke, Gotlib Schmidt, Aleksander Liedtke, Rozalja Betker, Karol Szulc, Andrzej Schmidt, Edward Kopp, August Reiss, Edward Mauer, Karol Reiss, Gotlib Dalman
Karelew – Paulina Kolm, Samuel i Emilja Neuman, Luiza Ratke
Wólka Zarzeńska – Jakób i Jan Kowalscy, Adelina Tepper

Gmina Nowo-Iwiczna

Nowo-Wola – Wilhelm Pacholski, Jan Erle, Michał Göttel, Jakób Gerber, Filip Gerber, Michał Biehler, Jakób Ruf, Szymon Klaus, Edward Stahl, Piotr Lehr, Jakób Sajner, Michał Szweicer, Jan Bichman, Jan Stahl, Bogumił Chitr, Jan Szyling, Filip Wingert, Michał Katz
Wierzbno – Frydery i Gotlib Lampertowie, Wilhelm Berger

Gmina Pruszków

Pruszków – Jan Kober, Juljusz Liedtke, Filip Schmidt
Rakowiec – Olga Beker
Skorosze – Karol Geisler
Włochy – Sukcesorzy Karola Koelichena

Gmina Jabłonna

Anielin – Anna Daab
Brzezine Nowe – Antoni Manduk, Antoni Zubrzycki, Antoni Fanzak, Franciszek Cymerman, Karol Schmidt, Wojciech Rynas, Piotr Kliwer. August Kutz, Karolina Fanzak, Jan Ebert
Choszczówka – Emil Wilhelm Herman Gedeke
Dąbrówka – Sukcesorzy Wilhelma Weigle
Ernestówka – Rudolf Peszt
Józefów – Karol Dreher, Michał Blum, Wilhelm Szulc, Juljan Muller
Lapigrosz – Edward Weith
Marcelin – Wilhelm Meilert
Płudy – Ludwik Janke, Gustaw Kitlie, Ludwik Szreder, Gustaw Kitlie-Kenig, Ernest Peszel, Henryk Rosenau, Ludwik Kowalkowski, Karol Kleinschmidt
Płudy – Paweł Müller
Świdry Nowe – Karol Graff, Michał Szulc, Gotlib Koch, Jakób Wolfram, Jan Hein, Karol Muller, Karol Fanzak, Edward, Henryk i Samuel Lukowie, Michał Wollf, Wilhelm Zielkie, Wilhelm Kliwer
Teodorówek – Juljan Ulrich
Winnica – Zachariasz Ebert, Krystian Jane, Henryk Molean, Edward Cylke, Herman Szule, Gustaw Tews, Franciszek Rynas, Wilhelm Fentzlau

Gmina Ożarów

Duchnica – Stefan Drege
Duchnice – Andrzej i Józef Berne, Jan Zajder, Karol Leibrandt
Duchnice Małe – Karol i Wilhelm Leibrandt
Koczargi Stare – Jan i Adam Graffowie
Koprki – Sukcesorzy Piotra Wildta
Żbików – Sukcesorzy Michała Wahla, Franciszek Wahl

Gmina Bródno

Dotrzyma – Sukcesorzy Wilhelma Weigla
folwark Lewandowo – Edward Kahl
Targówek – Ferdynand i Adam hr. Mantey
Zielonka – Feliks Schiele

Gmina Wawer

Miłosna – Paweł Müller
Grochów I – Mieczysław Jeromin
Grochów II – Sukcesorzy Kazimierza Granzowa

Gmina Czyste

Czyste – Sukcesorzy Augusta Szolca, Władysław Reiman
Kolo – Karol i Edward Geislerowie, Józef Wildt, Teodor Gnudelaci, Władysław Trenkler, Józef Gebethner, Jan Tajehert, Spadkobiercy Ludwika Cajznera, Spadkobiercy Fryderyka Szolce, Teodor Michelis, Antoni Rauch, August Boye, Juljan Berg
Ochota – Ryszard Scheller, Sukcesorzy Wilhelma Schellera, Teodor Eberlein
Wola – Karol Michler, Edward Treutler, Karolina Jung, Aleksander Horn. Maksymilian Daab, Sukcesorzy Alberta Horna

Piaseczno

Seweryn Jung

Mokotów

Wilhelm Bock, Karol Schiele, Edward Werner

Gmina Góra

Skierdy – Ludwik Reszke

Gmina Młociny

Dąbrowa – Julian Roesler

Żbikow

Piotr Hoser

Kępa Okrzewska

Karol Müller i Aleksander Müller