Poszukiwania genealogiczne w bibliotekach cyfrowych

Nowa wersja artykułu: Biblioteki cyfrowe w Polsce — ważne źródło informacji

Napisanie postu jak prowadzić poszukiwania genealogiczne w polskich gazetach chodziło już za mną od dłuższego czasu. Na początku stare gazety przydawały mi się sporadycznie – stanowiły uzupełnienie informacji. Natomiast, ostatnio dzięki zasobowi zgromadzonemu w e-bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego, większość faktów o pobycie rodziny Geberów w Polsce ustaliłem na podstawie informacji i ogłoszeń w Kurierze Warszawskim. Podzielę się więc swoimi doświadczeniami.

Z jakiej przeglądarki warto korzystać

Obecnie do przeglądania plików djvu najwięcej możliwości daje przeglądarka Internet Explorer z odpowiednią wtyczką.
Korzystając z polskich bibliotek cyfrowych ciągle napotykam się na problemy techniczne. Szkoda mi czasu na ich rozwiązywanie, więc zwykle korzystam z trzech przeglądarek: Chrome, Firefox i Internet Explorer. Jak w jednym nie działa, to zmieniam na kolejną. I nie martwię się, że któraś przeglądarka jest „najlepsza”, a inna najgorsza i tak 85% czytelników Kim Oni byli korzysta z tych 3 przeglądarek.
Problem z przeglądaniem części e-bibliotek wynika z zastosowania w nich egzotycznego formatu DjVu i konieczności używania dodatkowego oprogramowania, które nie zawsze dobrze współpracuje z przeglądarkami. Obecnie najlepiej sprawuje mi się Firefox, ale może się to zmienić zanim dopiszę artykuł do końca. Ile kłopotów sprawia DjVu może świadczyć liczba poradników. Warto zerknąć na przykład na stronę Instrukcja obsługi systemu dLibra 5.0 oraz Pedagogicznej Biblioteki Cyfrowej. Na szczęście część e-bibliotek używa formatu pdf i z nimi nie ma problemu.

W których gazetach warto prowadzić poszukiwania genealogiczne

Niezwykle pomocnym artykułem jest publikacja Najważniejsze polskie gazety do wybuchu pierwszej wojny światowej w kontekście zabezpieczenia ich dla potomnych (charakterystyka, badania, zasoby) Kolasa, Władysław Marek and Jarowiecki, Jerzy wydana również w języku angielskim. Aby zlokalizować w której bibliotece możemy znaleźć interesująca nas materiały najłatwiej sięgnąć do wyszukiwarki Federacji Bibliotek Cyfrowych. Po wyszukaniu interesującego nas tytułu, po prawej stronie pojawi się informacja, w której bibliotece cyfrowej się on znajduje (o ile jest zdigitalizowany). Po uzyskaniu tej informacji warto przejść do odpowiedniej biblioteki.

Jak prowadzić poszukiwania genealogiczne w gazetach z danej biblioteki cyfrowej

Do pierwszego przeszukania można użyć wyszukiwarki Google wpisując według schematu „szukane nazwisko site:https://strona biblioteki” na przykład Zaruski site:https://jbc.bj.uj.edu.pl/. Wyszukiwanie nie zwraca wszystkich wyników, ale jest stosunkowo przyjazne dla poszukującego. Szczególnie, że można skorzystać z wyszukiwania zaawansowanego i na przykład zapisując zapytanie Zaruski -Mariusz site:https://jbc.bj.uj.edu.pl/ pozbyć się wyników w których występuje imię Mariusz.

Dokładne wyszukiwanie jest bardziej wymagające: na stronie tytułowej biblioteki wpisujemy poszukiwaną osobę (mamy też możliwość użycia podobnych zasad wyszukiwania zaawansowanego jak w Google) i w wyniku otrzymujemy informację w jakich publikacjach to nazwisko występuje. Niestety, bardzo często wyszukiwarka nie rozróżnia znaków diakrytycznych i traktuje je jako znak podstawowy np. wszystko jest jedno czy wpiszemy „z” czy „ź” czy „ż”.
Następnie wchodzimy w daną publikację i korzystając z kolejnej wyszukiwarki (znaczek lornetki) szukamy wystąpień nazwiska w publikacji. Przy dużej liczbie wyników jest to stosunkowo upiorne zajęcie, jednak znacznie bardziej efektywne niż przeglądanie każdej gazety w całości. Wspomniana wyszukiwarka obecnie (2017 rok) jest dostępna tylko w Internet Explorer jak ją zainstalować i jak przeglądać pliki w DjVu zostały opisane tu.

Jak prowadzić poszukiwania genealogiczne w gazetach z terenu Monarchii Austro-Węgierska

Dużo łatwiej poszukiwania genealogiczne można prowadzić w gazetach z terenu Austro-Węgier. Umożliwia to system ANNO – AustriaN Newspapers Online. Jest on tak intuicyjny, że opis jak tam prowadzić poszukiwania nie jest potrzebny. Dodatkowo, po uruchomieniu tłumaczenia stron, zrozumienie czy coś jest interesującego w niemieckich czy węgierskich gazetach nie stanowiło dla mnie problemu, mimo, że nie znam tych języków.

Poszukiwania genealogiczne na portalu Biblioteki Narodowej – Polona

Nie opanowałem jeszcze skutecznej zautomatyzowanej metody na ten Portal, a jest tam dużo ciekawych informacji.
Jak szukać przodków w bibliotece Polona

Przykładowo znajdują się przedwojenne Monitory Polskie, w których drukowano nazwisko odznaczonych osób różnymi odznaczeniami. Jak ktoś ma metodę na prowadzenie takich poszukiwań, będę zobowiązany za informację.
Jeden z zaskakujących wyników prowadzenia mozolnych poszukiwań genealogicznych w Polonie pod kątem nazwiska Polkowski –>