Kolejna zagadka z archiwum rodzinnego

W archiwum domowym znajduje się zdjęcie dokumentujące podpisanie traktatu pokojowego. Zupełnie nie wiedziałem z kim powiązać to zdjęcie. Myślałem, że może być związane z Babcią Wandą Markowską z domu Polkowską z okresu III Powstania Śląskiego, ale nigdzie nie natrafiłem na czołówkę sanitarną kolejową „PIAST”. Dopiero przeglądając w Centralnym Archiwum Wojskowym życiorys siostry Babci Wandy – Jadwigi Polkowskiej po mężu Dąbrowskiej odnalazłem, że od 7 czerwca 1919 do 20 września 1919 była przydzielona właśnie do tej jednostki. Najprawdopodobniej chodzi więc o podpisany 28 czerwca 1919 roku Traktat Wersalski.

Harcerstwo Polskie w Petersburgu

Jednak to nie tylko za pracę sanitariuszki Jadwiga otrzymała Medal Niepodległości. Z boku wniosku o nadanie medalu znajduje się notatka kogoś z komisji: praca konspiracyjna. Jest ona obok tekstu o wysłaniu Jadwigi na kurs instruktorski harcerski do Wilna w 1915 roku oraz informacji o rozpoczęciu organizacji harcerstwa w Petersburgu po powrocie z kursu. O szybkości rozwoju harcerstwa w Petersburgu świadczyć może, że Jadwiga pełniła tam funkcje zastępowej, plutonowej i w końcu drużynowej.
O harcerstwie w Petersburgu prawie w ogóle nie ma informacji w literaturze, a już szczególnie o harcerstwie żeńskim. Na przykład Anna Zawadzka w monografii Dzieje harcerstwa żeńskiego w Polsce w latach 1911-1948/49 na temat początków harcerstwa w całym zaborze rosyjskim poświęca tylko 5 stron i ani razu nie wspomina o drużynach harcerskich w Petersburgu.
Niewątpliwie jedną z głównych przyczyn jest to, że harcerstwo na terenie zaboru rosyjskiego do 1918 roku było organizacją tajną. Anna Zawadzka opisuje to tak:

Zakonspirowanie skautingu w zaborze rosyjskim było bardzo głębokie – odnosiło się nie tylko do władz zaborczych, ale i do społeczeństwa polskiego, którego część była przeciwna wszelkim organizacjom młodzieży, obawiając się, że mogą one przygotowywać do następnego powstania.

a dalej podkreśla, że:

Praca skautowa w Wilnie musiała być jeszcze silniej zakonspirowana niż w Kongresówce.

Dlatego najwięcej materiałów o początkach harcerstwa jest z terenu zaboru austriackiego, gdzie działalność harcerska była niemal cały czas legalna. Dlatego też z terenów Galicji pochodzili pierwsi harcerze i harcerki, a następnie instruktorzy szkolący kolejne osoby.

Legitymacja

W Centralnym Archiwum Wojskowym pod sygnaturą MN 23.12.1933 Polkowska Dąbrowska Jadwiga znajduje się nie tylko wniosek o nadanie Medalu Niepodległości, ale również kwestionariusz dla otrzymania legitymacji upoważniającej do zniżki kolejowej. Nie zachował się on przypadku mojej Babci lub Babcia nie występowała o taką legitymację, bo już miała zniżkę jako nauczyciel państwowy. A kwestionariusz jest o tyle ważny, że zawiera zdjęcie. Można więc się pokusić aby znaleźć Ciocię na zdjęciu upamiętniającym podpisanie traktatu wersalskiego.

Życiorys w dokumentach Centralnego Archiwum Wojskowego

Dla porządku dodam, że w życiorysu znajdującego się w aktach CAWu, wynika, że Jadwiga Polkowska była najstarszą córką Wacława i Marii Polkowskich – urodziła się 1.10.1896 roku w Klińcach (w guberni Czernichowskiej). Skończyła gimnazjum Św. Katarzyny w Petersburgu i rozpoczęła studia w Instytucie Medycznym (najprawdopodobniej Żeńskim Instytucie Medycznym w Petersburgu). Po powrocie do Polski w 1918 roku podjęła studia na Wydziale Medycznym na Uniwersytecie. Ze względu na przerwy na służbę medyczną studia ukończyła w 1915 roku.

< -- Odrzucony wniosek o Medal Niepodległości opiekunki harcerstwa Polskiego w Petersburgu

Wniosek o Medal Niepodległości mojej Babci za pracę niepodległościową w Petersburgu –>