Reprint książki Bronisława Gembarzewskiego Wojsko polskie: Księstwo Warszawskie: 1807-1814 mam tak długo, że nawet nie pamiętam kiedy ją kupiłem. Na pewno stało się to nim została umieszczona w Dolnośląskiej Bibliotece Cyfrowej. Mimo, że jest teraz dostępna w sieci nie żałuję wydatku – wydanie jest ze złoconymi na brzegu kartkami, w oprawie przypominającej stare książki. Nawet było mi szkoda ją używać, aby jej nie zniszczyć. Dlatego nie wracałem uwagi na wydawane kolejne reprinty, tym bardziej, że były brzydsze. I to był błąd. Wydawnictwo NapoleonV dwa lata temu (w 2015 roku) wypuściło reprint wydania drugiego powiększonego z 1912 roku. Nie jest ono dostępne w żadnej mi znanej bibliotece cyfrowej, a różnice są znaczne.

Gembarzewski a genealogia

Dla genealoga najważniejszą informacją zawartą w Wojsko polskie: Księstwo Warszawskie są zestawienia oficerów służących w tej armii. Jest to niemal jedyne większe źródło o żołnierzach napoleońskich. Niestety, niemal wszystkie księgi rodowodowe czyli księgi zawierające spisy żołnierzy spłonęły w Warszawie w 1944 roku. Co więcej, spisy francuskie nadań Medalu Świętej Heleny (medalu nadawanego przez Napoleon III wszystkim weteranom wojen napoleońskich) również spłonęły, tym razem w Paryżu, podczas Komuny Paryskiej. Zachował się strzępek dotyczący pułku 17 piechoty w AGADzie.

Wypisy dokonane przez Gembarzewskiego są więc jedynymi zachowanymi śladami tych ksiąg.

Różnice pomiędzy wydaniami

Pierwszą zauważalna różnicą jest to, że w wydaniu pierwszym lista znajduje się na końcu książki, a w wydaniu drugim na końcu jest to indeks odsyłający do informacji osobowych każdego z pułków z osobna. Tak więc osoby występują tyle razy w ilu pułkach służyły. Ponadto informacji i osób jest znacznie więcej.
Przykładowo:
Michał Zaruski
w wydaniu I znajduje się informacja, że był podporucznikiem w pułku 2 piechoty;
w wydaniu II Gembarzewski podał, że był podporucznikiem od 5 XI 1812 roku i został uwolniony 20 XII 1815 roku.

Stanisław Polkowski
w wydaniu I: podporucznik pułku 17 piechoty, porucznik 21 I 1813;
w wydaniu II: podporucznik 7 XI 1811, porucznik 21 I 1813, do pułku 1 piechoty liniowej 2 II 1815.

Wincenty Jarociński
w wydaniu I: porucznik pułku 6 piechoty, kapitan pułku 3 piechoty galicyjsko – francuskim 3 IX 1809, zabity 17 VIII 1812 pod Smoleńskiem;
w wydaniu II: porucznik 10 IV 1807 w pułku 5 piechoty, porucznik pułku 6 piechoty przeniesiony do pułku 15 piechoty 3 IX 1809, poległ 17 VIII 1812 pod Smoleńskiem

Gdybym dysponował tym wydaniem, nie męczyłbym się poszukiwaniami dowodu, że to mój przodek Stanisław Polkowski służył w pułku 17 piechoty Księstwa Warszawskiego.

Z kolei informacja, że Michał Zaruski został podporucznikiem dopiero 5 XI 1812 może wskazywać, że wstąpił do armii dopiero podczas wojny 1812 roku, więc był stosunkowo młodym człowiekiem w tym czasie. Zwiększa to prawdopodobieństwo, że to jest mój przodek. Aczkolwiek w świetle tego, że jego syn urodził się w 1851 roku jest to mocno naciągana teza – miałby wtedy co najmniej 67 lat…

Bronisław Gembarzewski Wojsko polskie: Księstwo Warszawskie: 1807-1814
Wydawnictwo Napoleon V
Liczba stron: 350
Format:21.5×30.0cm
Numer ISBN: 9788378894216