Kim byli moi przodkowie, czyli jak dobrze poznać historię swojej rodziny i stworzyć drzewo genealogiczne

Jak zrobić drzewo genealogiczne w Excelu

Strona główna » Blog » programy genealogiczne » Jak zrobić drzewo genealogiczne w Excelu

Mimo ciągłego rozwoju genealogicznych programów komputerowych oraz online serwisów genealogicznych nie są one w stanie zaspokoić wszystkich potrzeb niejednego historyka rodziny. Aby je wszystkie na raz zaspokoić, trzeba samemu sobie napisać program lub pójść na kompromis i sięgnąć po najbardziej uniwersalne narzędzia. Wobec tego spróbowałem, czy Excel, który jest poznawany przez dzieci już w szkole podstawowej, nie nada się do zapisania drzewa genealogicznego. Kiedyś już we wpisie Jak narysować drzewo genealogiczne rodziny, zaproponowałem wykorzystanie arkusza kalkulacyjnego Excel do zrobienia rysunku prostego drzewa rodziny. Czy jednak nadaje się do poważniejszych zastosowań? Znam kilka osób, które używają go do prowadzenia dokumentacji. Ja spróbowałem zrobić drzewo genealogiczne w Excelu, tak aby nadawało się do ładnego wydruku. W drugim przypadku (opisanym na końcu artykułu) potrzebowałem do badań jednocześnie ogarnąć wzrokiem na ekranie jak największą część drzewa genealogicznego (co najmniej setkę osób) z widocznymi pewnymi danymi.

Uwaga: W tym artykule pisząc „drzewo genealogiczne”, miałem na myśli wykres potomków (czyli to, co w nauce określa się drzewem genealogicznym), a nie wywód przodków czy „drzewo genealogiczne rodziny”.

Sposoby przedstawiania zależności rodzinnych

Relacje rodzinną można przedstawiać na wiele sposobów. W średniowieczu i wcześniej zwykle były to mniej lub bardziej artystyczne rysunki drzew genealogicznych. Później stosowano kilka sformalizowanych systemów zapisu przodków lub potomków w formie numerycznej. Obecnie najpopularniejszy, to reprezentacja graficzna w genealogicznym programie komputerowym na komputerze lub aplikacji Internetowej. Dopiero one pozwoliły zapamiętywać dalsze relacje rodzinne. Niestety, nadal wyświetlić lub wydrukować możemy sobie co najwyżej bardziej rozbudowane i bogate zestawienie potomków lub przodków. Ponadto w programach genealogicznych widok roboczy jest w formie wywodu przodków, czyli zaczyna się od siebie. I co najgorsze — większość ekranu zajmują linie łączące poszczególne osoby, ramki oraz puste przestrzenie.

Drzewo genealogiczne w Excelu do wydruku

Wykresy generowane przez programy genealogiczne są bardzo ładne, łatwo się je tworzy, ale przeważnie mają mało opcji pozwalających na inteligentne „upakowanie” wykresu na zadanej wielkości wydruku. Często, aby uzyskać czytelność, trzeba dokonywać ręcznych poprawek — to wyrzucić część osób z drzewa, czy też pociąć na kawałki i od nowa ułożyć, tak aby się uzyskać założony format. W przeciwnym przypadku, chcąc uzyskać dostateczną czytelność wydruku, otrzymuje się wielometrowe płachty papieru.

Czasami jedynym rozwiązaniem jest ręczne przygotowanie graficznego przedstawienia drzewa genealogicznego w programie takim jak profesjonalny Photoshop czy bezpłatny GIMP lub Inkscape. Jednakże, nie są one łatwe w obsłudze dla laika. Natomiast Excel jest tak łatwy, że uczy się jego użycia dzieci w szkole podstawowej.

Za pierwotny wzór wziąłem drzewo genealogiczne generowane w programie Brother’s Keeper, które uważam za całkiem udane, ale sam program jest dla mnie mało użyteczny.

drzewo genealogiczne w Excelu do wydruku 1

Pierwsza próba, w której używałem 2 komórek na jedną osobę, okazała zbyt rozrzutna. Zaletą było bardzo łatwa możliwość kreślenia linii — zaznaczania standardowych krawędzi komórek.

W drugiej próbie upakowanie było dużo lepsze, ale linie poziome trzeba było zastąpić znakami myślnika (nie minus). I tak w niektórych miejscach połączeń linii poziomych i pionowych nie wygląda to najlepiej. Można to poprawić, dorysowując linie w Excelu (wstawianie kształtu) albo w programie graficznym, a nawet po wydrukowaniu flamastrem.

drzewo genealogiczne w Excelu do wydruku 2

Następne rozwiązanie podpowiedział syn – wystarczyło podzielić wiersze na pół aby można było nadal korzystać ze standardowych obramowań komórek. Zachować wysokość napisów z imionami i nazwiskami osób występujących w drzewie, można było łącząc po dwie komórki. Przy 300 osobach mieszczących na 100 wierszach przerobienie drzewa na tą formę było dość uciążliwym zajęciem – zajęło kilka godzin pracy. Jednakże, kolejne drzewo opracowane już w ten sposób od początku było znacznie mniej pracochłonne.

drzewo genealogiczne w Excelu do wydruku 3

Komputerowo tworzone drzewa genealogiczne zwykle są albo bardzo szerokie, albo długie. Natomiast najczęściej chcemy postać, która będzie się mieściła na w miarę standardowym formacie papieru jak A1 czy B1. Tak też jest w przypadku mojego ćwiczenia — chciałem zmieścić się na wydruku 100 x 70 cm (B1). Zastosowałem następujący zabieg: najstarszy przodek mający kilkoro dzieci znajduje się na samej górze (na powyższym rysunku jest tylko widoczna linia biegnąca od niego do Józefa Wyrzyka), pod nim, w jednym wierszu, są jego dzieci (kilkoro, na powyższym rysunku widoczni są tylko Józef i Piotr). Ich potomkowie są już rysowani w innym układzie: ich dzieci są wypisane w kolumnach pod sobą. Tak więc synem widocznego Józefa Wyrzyka jest Jan. Synem Jana jest Aleksander, a córką Józefa. Znakiem x poprzedzającym imię i nazwisko oznaczyłem małżonków wchodzących do rodziny. Dzięki przyjęciu takiej konwencji „upychając wszystko kolanem”, udało się zmieścić drzewo genealogiczne z 300 osobami na stosunkowo wąskim wydruku (100 cm).

Przygotowanie do druku

Excel pozwala też dołączać zewnętrzne zdjęcia, grafiki i pola tekstowe, którymi wypełniłem puste pola. W pierwszym momencie chciałem zrezygnować ze zdjęć — cena druku dużych drzew zawierających zdjęcia w porównaniu do ograniczających się tylko do kresek i napisów jest niemal 10 krotna. Okazało się jednak, że przerobienie zdjęcia na rysunek ołówkiem wyszedł bardzo ciekawie, więc je załączyłem. Programików przekształcających zdjęcie na rysunek jest bardzo dużo — stosowane są w nich różne algorytmy i trzeba wypróbować kilka, aby wybrać najlepiej sprawdzający się przy przeróbce danego zdjęcia. Najprościej znaleźć je wpisując w wyszukiwarkę na przykład frazę photo to pencil drawing. Poniżej załączyłem przykład przetworzonego zdjęcia, które uważam za udane.

drzewo genealogiczne Zamek w Liwie.

Do drukarni należy zanieść plik typu PDF przygotowany pod odpowiedni wydruku. Wśród standardowych drukarek w Excelu pokazuje się Microsoft Print to PDF. Po jej wybraniu można zdefiniować kilka wielkości papieru, ale największy to format A3. Przygotowanie pliku PDF na większe formaty zapewnia na przykład darmowy CutePDF writer. Po ściągnięciu instaluje się jako drukarka i używa się tak jak drukarki, tylko zamiast zadrukowanego papieru uzyskuje się plik typu PDF. Po wybraniu odpowiedniego formatu i naciśnięciu przycisku drukuj uzyskujemy plik PDF, który możemy zanieść do drukarni lub sobie obejrzeć.

drzewo genealogiczne w Excelu do wydruku 4

Ostatecznie przygotowane do wydruku na ploterze drzewo genealogiczne w Excelu wygląda jak powyżej.

Dla porównania drzewo genealogiczne wygenerowane z jednego z podstawowych programów genealogicznych (Ahnenblatt). Rysunek przywołałem jedynie w celu zilustrowania proporcji, jakie się uzyskuje, wykorzystując standardowe programy genealogiczne — zawartość drzewa genealogicznego byłaby czytelna tylko w przypadku wielokrotnego powiększenia.

drzewo genealogiczne w Excelu do wydruku standardowy

Drzewo genealogiczne w Excelu do badań

Podczas prowadzenia pewnych badań porównawczych, potrzebowałem widzieć na ekranie jednocześnie co najmniej setkę potomków jednej osoby z widocznymi pewnymi danymi. Po kilkunastu próbach powstał całkiem wygodny schemat drzewa genealogicznego, pozwalający niemal jednym rzutem oka ogarnąć kilkadziesiąt osób reprezentujących nawet 10 pokoleń rodziny. Oczywiście, nie jest to żadne odkrycie Ameryki czy prochu, ale przedstawię, bo może komuś się spodobać i przydać w prowadzeniu własnych badań.

Jak zapisać drzewo genealogiczne w Excelu

Drzewo genealogiczne w Excelu

Potrzebowałem pracować na tablicy potomków – czyli zacząć od najstarszego przodka i zapisywać kolejnych potomków. Czyli to co przez zawodowych genealogów nazywa się drzewem genealogicznym. Dlatego stworzyłem sobie to drzewo genealogiczne w Excelu. Chciałem, aby tablica potomków zawierała w czytelnej formie informacje o roku oraz miejscu urodzenia, ślubu i zgonu.
Wzór zapisu drzewa genealogicznego w Excelu:

Informacje o każdej osobie zapisywane są w co najwyżej 3 kolejnych komórkach w poziomie:
1. Imię (nazwisko, jeżeli nastąpiła zmiana) miejsce i rok urodzenia.
2. Rok i miejsce ślubu (jeśli był).
3. Rok i miejsce zgonu — jeśli był ślub. Jeżeli osoba zmarła we wczesnej młodości to zapisuję w komórce pierwszej — według mnie zwiększa to czytelność tabeli.

Jeżeli dana osoba brała ślub w wierszu poniżej zapisuję dane małżonka/małżonki i łączę komórki dotyczące ślubu oraz otaczam pola grubą linią. Przy czym potomek jest zawsze w wyższym wierszu niż ślubny, niezależnie od płci.
Jeżeli był kolejny ślub, to niższą linię robię cienką, a dane otaczając kolejnego partnera linią, od góry wybieram cienką linię.

Jak zapisać drzewo genealogiczne w Excelu ow

Kolejne pokolenie zaczynam wypisywać pod komórką ślubów.

Ten wzór drzewa genealogicznego w Excelu można dalej rozwijać. Na przykład wykorzystując kolorowanie dla zaznaczenia pokoleń lub oddzielenia kolejnych rodzin lub w kolejnych zakładkach zapisywać informacje dodatkowe informacje i łączyć je ze stroną pierwszą. Wykorzystywać hiperłącza do podłączenia dokumentów, komentarze do zapamiętywania szerszych opisów czy też kolejne zakładki. Okazuje się, że Excel pozwala na stworzenie całkiem przyzwoitego systemu dokumentowania danych genealogicznych.

Drzewo genealogiczne w edytorze tekstów (Word, Dokumenty Google)

Do prowadzenia dokumentacji genealogicznej można wykorzystać dowolne narzędzie, które lubimy. Mając dobrze opanowany edytor tekstów typu Word, Dokumenty Google a szczególnie LaTeX można wyczyniać różne cuda, również tworzyć wywody przodków czy drzewa genealogiczne.

Poniżej dwa przykłady prostych wywodów przodków stworzonych w Google drawings na potrzeby sprawdzenia jak szybko i ładnie da się to zrobić. Nadaje się dobrze na początek, a po dodaniu poddruku czy zwykłych grafik w pustych miejscach może nawet zawisnąć gdzieś na ścianie.

Szablon drzewa genealogicznego w google drawings
Szablon drzewa genealogicznego wykonanego w Google drawings
Szablon drzewa genealogicznego 5 pokoleń wykonany w Google drawings
Szablon drzewa genealogicznego 5 pokoleń wykonany w google drawings

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *