Kim byli moi przodkowie, czyli jak dobrze poznać historię swojej rodziny i stworzyć drzewo genealogiczne

Drzewo genealogiczne rodziny Krzywda-Polkowski

Strona główna » Blog » genealogia znanych osób » Drzewo genealogiczne rodziny Krzywda-Polkowski

Wśród znanych Polaków znajduje się dwu przedstawicieli rodziny Krzywda-Polkowski. Pierwszy z nich prof. Franciszek Krzywda-Polkowski był architektem, profesorem architektury Politechniki Warszawskiej oraz organizator i kierownik Zakładu Architektury Krajobrazu i Parkoznawstwa w SGGW. Ma swój biogram w Polskim Słowniku Biograficznym, Wikipedii i wielu encyklopediach. Jego młodszy brat Józef Aleksander Krzywda-Polkowski jest znacznie mniej znany. Również był architektem, ale przede wszystkim powinno się o nim pamiętać ze względu na jego udział w uratowaniu skarbów wawelskich, jak i regaliów z zamku warszawskiego.

Jako że jednym z nazwisk moich przodków jest Polkowski, staram się odnajdywać osoby o tym nazwisku i sprawdzać, czy przypadkiem nie wpasują się w moje drzewo genealogiczne. Dzięki takim osobom moja opowieść kim oni byli jest znacznie ciekawsza. Na przykład udało mi się odzyskać dla rodziny postać śpiewaka Józefa Polkowskiego (podobno miał się nazywać Olrzyński). Z kolei malarz Józef Tadeusz Polkowski przyznawał się do bycia kuzynem śpiewaka Polkowskiego.

Franciszek Krzywda-Polkowski

W biogramach można wyczytać, że Franciszek Krzywda-Polkowski urodził się w Płocku 12 grudnia 1881 roku, a jego rodzicami byli Józef Polkowski i Apolonia Zalewska. Akta z Płocka zostały w pełni zindeksowane w zakresie interesujących lat i znajdują się tam następujące akty dotyczące dzieci Józefa i Apolonii:

Z daty urodzenia Czesławy wynika, że Józefowi i Apolonii nie mogło się urodzić dziecko w grudniu 1881. Nawet dzisiejsza medycyna nie jest w stanie utrzymać przy życiu 3 miesięcznych wcześniaków. Dodatkowo przy akcie urodzenia Franciszka Kajetana jest dopisek, że ożenił się z Wandą Beginą Kosińską w Warszawie w 1911 roku. I faktycznie jest taki ślub 173/1911. W akcie podano, że pan młody miał 31 lat, co potwierdza 1880 rok jako rok urodzenia. Ważną informacją jest, zawód Franciszka Kajetana — architekt co umacnia w domyśle, że jest to właściwy Franciszek Polkowski.

Pozostaje jedynie się domyślać jaka przyczyna stała za odmłodzeniem Franciszka Kajetana. Może grożący pobór do wojska?

Projekt wnętrza Franciszek Krzywda-Polkowski
„Automobilizm i lotnictwo” 1914 rok (znalazł Arkadiusz Żołnierczyk)

O ile biogramy są zgodne co do miejsca i daty (sic!) urodzenia, to występuje sprzeczność w miejscu pochówku. Część podaje Warszawskie Powązki, a część Toruń, w którym jeszcze przed wojną słynny architekt wybudował sobie dom. Zwolennicy Warszawy nawet przytaczają zdjęcie grobu.

Podstawą do krytycznego spojrzenia na tę informację daje tabliczka, na której widnieje napis, że Franciszek Krzywda-Polkowski urodził się nie Płocku, a Pińsku. Ale inskrypcje dotyczące innych osób pochowanych w tym grobowcu:
Ś.P. JANUSZEK POLKOWSKI ŻYŁ LAT 10 ZM. 9-VIII 1923
Ś.P. CECYLJA Z WIŚNIEWSKICH POLKOWSKA ŻYŁA LAT 52 ZM. 4-III 1943
wskazują, że w jakimś sensie jest to grób rodzinny. Cecylia Wiśniewska wyszła w roku 1910 za Polkowskiego, Eugeniusza Tomasza syna Jana Gerwazego i Anieli Chmielewskiej, czyli jak będzie można zobaczyć poniżej, za kuzyna Franciszka Krzywda-Polkowskiego.

Zastanawiające jest też, że Toruń nie chwali się tym, że spoczywa tam słynny architekt. A powinien.

Ktoś chyba będzie musiał zrobić korekty biogramów.

Dworek w Żelazowej Woli 1935 Park projektował Franciszek Krzywda Polkowski w 1937 roku
Dworek w Żelazowej Woli stan z 1935 Park projektował Franciszek Krzywda Polkowski dopiero w 1937 roku. Źródło: Polona

Józef Aleksander Krzywda-Polkowski

W płockich księgach urodzeń nie ma aktu Józefa Aleksandra Polkowskiego. Okazało się, że znajduje się on w Warszawie, a dokładniej parafia Leszno Narodzenie NMP akt 1130/1890. Według niego Józef Aleksander Polkowski urodził się w Płocku (co się zgadza z biogramem) 13 (25) stycznia 1888, jego ojciec nie jest tytułowany kupcem, a prywatnym oficjalistą.

Warto zwrócić uwagę, że w księgach Płockich znajdują się jeszcze dwa późniejsze akty urodzenia dzieci pary Józefa i Apolonii Polkowskich (492 i 493) z 1892 roku. Niestety, na razie nie udało mi się do nich dotrzeć. Oznaczać mogą, że Józefowi i Apolonii w Płocku urodziły się bliźniaki lub są to akty sporządzone po ich zgonie porządkujące sprawy rodzinne. Wskazywać na to może fragment biogramu Józefa Aleksandra Krzywdy-Polkowskiego, w którym mowa, że został on dość szybko osierocony, a jego wychowaniem zajęła się jego babka.

Dziadkowie

Oprócz aktów urodzenia dzieci nie udało się znaleźć więcej aktów dotyczących Józefa i Apolonii Polkowskich — ani urodzenia ani zgonu. Akty dotyczące przodków od strony Apolonii nie są dostępne od ręki, można jedynie wywnioskować, że Franciszka Zalewska z Winiarkiewiczów zmarła w Płocku w 1861 roku (akt 36).

Ale został porządnie zindeksowany akt ślubu Józefa Polkowskiego i Apolonii Zalewskiej – w indeksie podano rodziców obojga młodych: Kajetan Polkowski i Paulina Szmigrodzka oraz Jan Zalewski i Franciszka Winiarkiewicz (w odnotowanym w 1839 ślubie Jana i Franciszki nazwisko panny młodej brzmi Winiarska). Pobrali się oni 1876 w Imielnicy, obecnie dzielnicy Płocka skąd pochodziła Apolonia.

Kajetan Polkowski na chwilę podniósł mi ciśnienie — tak na imię miał brat Stanisława Polkowskiego, mojego 3 x Pradziadka. Mój Kajetan Mikołaj Kazimierz, został ochrzczony 6 grudnia 1793 roku a rodzicami chrzestnymi byli: Illustris et Magnificus Dominus Paweł Biernacki kasztelan sochaczewski i Celsissima Principissa Elżbieta z Branickich Sapieżyna wojewodzina mścisławska i Magnificus Dominus Józef Mierzejowski kapitan wojsk polskich i Magnifica Domina Angela Łęczowska łowczanka kijowska oraz Illustris et Magnificus Dominus Antoni.

Ale Kajetan ojciec Józefa w 1850 roku (gdy rodzi się mu pierwsze dziecko) ma 27 lat. Więc to jeszcze nie ten. Jednakże rodziców chrzestnych ma równie zacnych: Hrabia Adam Krasiński oraz Karolina Krasińska (z Mycielskich). Tylko że jest tam … lokajem, a z czasem awansuje na kamerdynera.

Kajetan i Paulina zamieszkali w Radziejowicach (stąd ci Krasińscy) i mieli tam 4 dzieci:

Patrząc się na podpis Kajetana widać, że jest osobą nieźle wykształconą — charakter pisma jest bardzo wyrobiony. Dużo lepszy od księdza proboszcza, który chyba miał dysgrafię.
W aktach ksiądz zapisuje nazwisko Pulikowski, Polikowski czy Pólikowski, ale ojciec podpisuje się konsekwentnie Pulkowski. Pulkowski i Polkowski są często stosowane wymiennie także w mojej rodzinie, więc to mnie nie razi. Dodatkowo Jan Gerwazy używa już nazwiska Polkowski (akt ślubu 223/1883 Warszawa Św. Jan). Natomiast zastanawia konsekwencja Księdza Proboszcza w Radziejowicach w dostawianiu litery „i”. Czyżby wiedział coś więcej?

Drzewo genealogiczne rodziny Krzywda-Polkowski podpisy
Podpisy pod aktem urodzenia Józefa Narcysa. Franciszek Wypychowski – nauczyciel, Kajetan Pulkowski – ojciec, Błażej Lubasiewicz – zastępca wójta

W Radziejowickie księgi zawierają jeszcze kilkanaście aktów w których przewijają się nazwiska Polikowski/Polkowski oraz Smigrodzki/Żmigrodzki, ale ponieważ ksiądz nie miał w zwyczaju podawać powiązań pomiędzy świadkami a podmiotami aktu, trudno być pewnym powiązań rodzinnych. Informacje w nich zawarte mogą być jedynie przesłankami do dalszych poszukiwań genealogicznych.

Drzewo genealogiczne Krzywda Polkowski
Drzewo genealogiczne rodziny Franciszka Krzywda Polkowskiego wykonane w programie Ahnenblatt

Prawdopodobni pra i prapradziadkowie Franciszka Krzywda Polkowskiego

Nie udało się odnaleźć aktu ślubu Kajetana Polkowskiego/Polikowskiego. Natomiast w Radziejowicach 19 sierpnia 1823 roku urodził się Kajetan Wawrzyniec Pulkowski. Patrząc się na datę urodzenia i miejsce urodzenia, z dużą dozą pewności można przypuszczać, że jest tożsamy z omawianym powyżej Kajetanem Polkowskim. Jego rodzicami byli Mateusz Pulkowski lat trzydzieści we dworze za stangreta służący i Franciszka z Kolasińskich 27 lat licząca. Małżonkowie mieszkali w Domu Folwarcznym pod numerem czwartym.

Kajetan miał starszego brata Wojciecha Stanisława urodzonego 23 kwietnia 1821 roku. Ojciec, Mateusz był wtedy masztalerzem. Ich siostra Konstancja Paulina urodziła się 14 września 1825 roku. Znów w tym akcie zawód ojca został określony mastalerz, czyli można przypuszczać, że stangretem był przejściowo.

Na akcie urodzenia Mateusz Pulkowski podpisał się dość niezgrabnie, a na pozostałych aktach ksiądz walnął standardową formułkę, że stawający pisać nie potrafią. Cała trójka urodziła się w Radziejowicach należących do Krasińskich. Jednak rodzicami chrzestnymi byli najpierw pracownicy folwarku, a następnie gospodarze ze wsi.

Przypuszczalni rodzice Kajetana Pulkowskiego pobrali się w Warszawie 4 lutego 1819 roku. Oboje małżonkowie w chwili ślubu mieszkali na ulicy Mazowieckiej numer hipoteczny 1352, czyli kamienicy należącej do Krasińskich. Oboje też trudnili się służbą. Na podstawie aktu znania zapisano, że Mateusz Pulkowski był synem zmarłego Stanisława, dworskiego oraz Marianny, oraz że miał 26 lat, czyli urodził się w 1793 roku.

W Warszawie urodziło im się jeszcze w synów: 23 marca 1830 roku Wincenty Aleksander i Franciszek Łukasz 20 października 1833 roku. Natomiast w 1828 roku zmarła Konstancja.

Pewne zaniepokojenie wywołał akt urodzenia Pawła Tomasza Pulkowskiego z 1837 roku z parafii Pawłów w lubelskim, gdzie ojciec Mateusz Pulkowski jest określony jako Morgrabia (?), ale w odczytanym chwilę później akcie zgonu Franciszka Polkowskiego Mateusz znów jest dworskim.

Ciekawe są zapisy nazwiska wnucząt Mateusza Pulkowskiego, po linii jego syna Wojciecha Stanisława: Pulikowska, Pulkowska i Polkowski.

Polkowski herbu Krzywda

Konstrukcja Krzywda-Polkowski sugeruje, że chodzi o Polkowskich herbu Krzywda. Taki herb istniał, ale wśród rodzin nim się pieczętujących brakuje Polkowskich. Najczęściej występują Polkowscy herbu Jastrzębiec oraz zdaje się, że tylko moi Polkowscy używali herbu Prus (taki przynajmniej podano do Heroldii). Można przypuszczać, że jest to uzurpacja lub rodzina była w posiadaniu unikalnych, bardzo starych starych dokumentów.

Amtlicher Anzeiger fur das Generalgouvernement Dziennik Urzedowy dla Generalnego Gubernatorstwa 11 sierpnia 1942.

2 odpowiedzi na „Drzewo genealogiczne rodziny Krzywda-Polkowski”

  1. Ela

    Dzień dobry, czy ma Pan szerszą wiedzę na temat brata Apoloni Zalewskiej – Aleksandra?

    1. Przykro mi, ale zwykle w artykule znajduje się wszystko, o czym dałem radę się dowiedzieć.
      Niestety, nie posiadam wiedzy na temat Aleksandra Zalewskiego.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *