Bitwa pod Liwem a akta metrykalne

Bitwa pod Liwem podczas powstania listopadowego miała poważny wpływ na okoliczną ludność – wojska rosyjskie ściągnięte ze wschodnich terenów Rosji przywlokły ze sobą mało znaną chorobę – cholerę. W niemal każdych opracowaniach dotyczących powstania listopadowego wspomina się o tym dodatkowym efekcie wkroczenia wojsk rosyjskich do Królestwa Polskiego, ale dopiero przeglądając akta metrykalne wyraźnie widać jak tragiczne były tego skutki.

Bitwa pod Liwem

Podczas powstania listopadowego w połowie kwietnia 1831 roku doszło do starć pomiędzy Wojskiem Polskim Królestwa Polskiego a wojskami rosyjskimi w okolicach Liwu. Rosjanie nie chcieli, aby w posiadaniu Wojsk Polskich pozostały mosty umożliwiające operowanie naszym wojskom po drugiej stroni rzeki. W tym celu użyli sporych siły do zlikwidowania przyczółka po wschodniej stronie rzeki. Wojsko Polskie, mimo że słabsze liczebnie, ale dysponujące przewagą w kawalerii miało szansę pokonać przeciwnika. Niestety, nie wykorzystano tego atutu i Rosjanie osiągnęli swój cel — most dostał się w ich ręce. Dodatkowo Rosjanie zadali duże straty, a część pozostałych żołnierzy została zarażona cholerą. Bitwa pod Liwem została szczegółowo opisana przez Tomasza Strzeżka w artykule „Przypadkowe krwawe zdarzenie” powstania listopadowego — bitwa pod Liwem 14-15 kwietnia 1831 roku wydanym w Echa Przeszłości nr. 13, str: 163-196.

Zapisy w księgach metrykalnych

W Liwskich księgach zgonów zostały zapisane akty zgonów trzech polskich wojskowych: akt 50 z 14 kwietnia stwierdza, że o 5 po południu stawili się porucznicy pierwszego pułku polskiego ułanów: Józef Przyborowski lat 29 i Józef Bądkowski i oświadczyli, że tego dnia o godzinie 3 po południu poległ podczas bitwy z Rosjanami między rzeką Liwiec zwaną blisko miasta Liwa Jan Przyborowski Porucznik adiutant pułku pierwszego strzelców pieszych Wojska Polskiego lat mający 28 rodem z Kujawskiego syn Augustyna i Jadwigi z Gutkowskich zostawiwszy po sobie owdowiałą żonę Leokadię z Celińskich. Z kolei akt 52 z 19 kwietnia o godzinie 9 z rana stawili się Jan Komirowski lat 32 Porucznik Wojska Polskiego i Paweł Dąbrowski lat 30 Kapelan i oświadczyli, że na dniu 14 bieżącego miesiąca o godzinie 2 po południu poległ Feliks Komirowski podchorąży przy artylerii lat 21 syn Tomasza i Petroneli z Czarnowskich.
Kolejny akt z 19 kwietnia informuje o zgonie Józefa Żukowskiego podoficera z pułku pierwszego ułanów Wojska Polskiego. Co ciekawe, sformułowanie zmarł śmiercią naturalną jest skreślone i zastąpione zmarł na cholerę

Pomiędzy aktami wojskowych nr 50 i 52 znajduje się akt zgonu (z 19 kwietnia) Franciszki Dębskiej lat 6 córki mieszczan rolników z Liwia, która jest ofiarą cholery w parafii Liw. Do tej pory, ta jednostka chorobowa nie pojawiała się wśród przyczyn śmierci. W ciągu kilku następnych dni dziennie umiera w Liwie co najmniej jedna osoba na tą chorobę (24 kwietnia aż 3), a epidemia z czasem rozszerza się na okoliczne wsie. Zestawienie aktów zgonów z poszczególnych lat ukazuje dramatyczny przebieg epidemii w parafii.

Porównanie liczby urodzeń i zgonów w parafii Liw